Τερζής Κ.
Μετανάστες εργάτες σε απεργία, με τα όπλα τους, στην Αμερική των αρχών του εικοστού αιώνα.
Στη Νέα Υόρκη, το 1920, θα μεταφραστεί και θα τυπωθεί για πρώτη φορά στα ελληνικά το «Κράτος και Επανάσταση» του Λένιν, και από εκεί θα φτάσει και στην Ελλάδα, όπου η συγκεκριμένη μετάφραση κυκλοφορούσε μέχρι τα μεταπολεμικά χρόνια. Έλληνες εργάτες, μετανάστες στην Αμερική των αρχών του 20ού αιώνα, πρωταγωνιστούν στους σκληρούς ταξικούς αγώνες της εποχής εκείνης. Ένας από αυτούς, ο Λούης Τίκας από την Κρήτη, θα πέσει νεκρός, επικεφαλής της πολύμηνης και αιματηρής απεργίας των ανθρακωρύχων στο Λάντλοου του Κολοράντο, το 1914 - ακόμα και σήμερα, Αμερικανοί τουρίστες που φτάνουν στο Ρέθυμνο, αναζητούν το πατρικό σπίτι του Τίκα, προσκρούοντας στην αμηχανία των ντόπιων, που δεν γνωρίζουν τίποτα για την ιστορία του συμπατριώτη τους.
Στο ντοκιμαντέρ "Ταξισυνειδησία", που προβάλλεται από την Πέμπτη, αποκαλύπτεται η άγνωστη ιστορία του ελληνοαμερικανικού ριζοσπαστισμού, καθώς η επίσημη "αφήγηση" στη χώρα μας περιορίζεται σε ατομικές περιπτώσεις μεταναστών, αποσιωπώντας έντεχνα τις τεράστιες αντιθέσεις στο εσωτερικό της μεταναστευτικής κοινότητας, με τους Ελληνοαμερικανούς "μπόσηδες", προβάλλοντας απλώς ιστορίες "επιτυχίας", που εικονογραφούνται και μέσα από τον μεταπολεμικό εμπορικό κινηματογράφο, με τον πλούσιο θείο ή τη θεία από την Αμερική. Αυτό που αποκρύβεται είναι ότι η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων μεταναστών στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα ήταν εργάτες, δούλευαν για χαμηλούς μισθούς, υπό συνθήκες στα όρια της εξαθλίωσης...
Το 1930, ένας άλλος Ελληνοαμερικανός, ο εργάτης Στιβ Κατόβης, συμμετείχε σε πικετοφορία στη Νέα Υόρκη, όπου και δολοφονήθηκε από έναν αστυνομικό. Τα τελευταία του λόγια πριν πεθάνει, σύμφωνα με φυλλάδιο που γράφτηκε για τη ζωή του (και αναφέρει ο Στιβ Φράγκος σε άρθρο του στην εφημερίδα "Εθνικός Κήρυκας"), ήταν: "Σύντροφε, πεθαίνω. Πες στους άλλους να συνεχίσουν τον αγώνα, να οργανώσουν τους εργάτες".
Τη λέξη «ταξισυνειδησία» τη χρησιμοποιούσαν οι πολιτικοποιημένοι Ελληνοαμερικανοί εργάτες για να αποδώσουν τον όρο "εργατική ταξική συνείδηση" (working class consciousness). Στον Ισπανικό Εμφύλιο, περίπου 200 Ελληνοαμερικανοί φεύγουν ως εθελοντές για να πολεμήσουν στην Ισπανία, τη στιγμή που στην Ελλάδα κυριαρχεί η δικτατορία του Μεταξά: ενάντια στον Φράνκο στην Ισπανία, ενάντια στον Μεταξά στην Ελλάδα, ενάντια στον Φορντ στην Αμερική - «ο φορντισμός είναι φασισμός» ήταν ένα δημοφιλές σύνθημα της εποχής εκείνης.
Στο βιομηχανικό Σινσινάτι του 1916 εκδίδεται η ελληνόγλωσση εφημερίδα "Οργάνωσις", ωςόργανο των Ελλήνων φίλων του Socialist Labor Party ενώ τον επόμενο χρόνο στη Νέα Υόρκη κυκλοφορεί η "Φωνή του Εργάτου": Στο πρώτο της φύλλο διακηρύσσει ότι «είναι η εφημερίς των εργατών γιατί εργάται τη βγάζουν, εργάται τη γράφουν, εργάται τη διαβάζουν, με χρήματα εργατών συντηρείται (...) Σε κανένα δεν θα υποταχθή, καμίαν υποχρέωση δεν θα χρωστά σε κανένα, ούτε ηθική, ούτε υλική, εκτός μόνο σε κείνους στους οποίους ανήκει ολοκληρωτικά στο ελληνικό προλεταριάτο της Αμερικής". Προτεραιότητα αποκτά η «μορφωτική οργανωτική δουλειά», στα φυλλάδια των εργατικών οργανώσεων βλέπει κανείς το σύνθημα "Διάβασε σήμερα, κυβέρνα αύριο".
Το τέλος της εποχής της μεγάλης μετανάστευσης στην Αμερική (1921-1924) εγκαινιάζει μία περίοδο μετασχηματισμών, ομογενοποίησης της εργατικής τάξης. Πληθαίνουν οι μεταφρασμένες εκλαϊκευτικές εκδόσεις, ενώ εμφανίζονται οι ελληνικοί εργατικοί εκπαιδευτικοί σύνδεσμοι, με πιο διάσημο τον "Σπάρτακο" της Νέας Υόρκης. Το 1925, μία πολύμηνη απεργία στα "ελληνικά" εργαστήρια κατεργασίας γούνας στη Νέα Υόρκη οδηγεί στην ίδρυση του Greek Fur Workers Local 70, που έμεινε ιστορικό για τους σκληρούς αγώνες που έδωσε.
Ο πρόεδρος του μεγάλου Κραχ, ο Χέρμπερτ Χούβερ, εξελέγη 31ος πρόεδρος των ΗΠΑ σε μια εποχή επίπλαστης ευημερίας, με το "ανυποψίαστο" σύνθημα "Σε κάθε κατσαρόλα να υπάρχει κοτόπουλο και σε κάθε γκαράζ δύο αυτοκίνητα"... Η "εποχή Χούβερ" θα καταρρεύσει με πάταγο, αφήνοντας ανθρώπινα ερείπια. Με την εκλογή τού Ρούζβελτ, το ανορθωτικό πρόγραμμα του New Deal αλλάζει τα δεδομένα και στο εργατικό κίνημα. Μια νέα γενιά μαχητικών συνδικαλιστών έρχεται στο προσκήνιο. Με τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο έχουμε τις επιτροπές στήριξης του ΕΑΜ, την εγκατάσταση στη Νέα Υόρκη της Ομοσπονδίας των Ελληνικών Ναυτεργατικών Οργανώσεων (ΟΕΝΟ)... Κορύφωση είναι οι εκλογές για την ανάδειξη κυβερνήτη της Νέας Υόρκης το 1942, όπου το American Labor Party φτάνει στα ιστορικά υψηλά του, συγκεντρώνοντας 400.000 ψήφους με υποψήφιο τον Ελληνοαμερικανό, γεννημένο στην Κωνσταντινούπολη, Ντιν Άλφαντζ.
Με τον ελληνικό Εμφύλιο και τον ψυχροπολεμικό διπολισμό σε παγκόσμιο επίπεδο, ξεκινά και η υποχώρηση του ελληνοαμερικανικού ριζοσπαστισμού. Αλλά οι λόγοι ήταν πιο περίπλοκοι απ' όσο μπορεί να φανταστεί κανείς. Δεν ήταν μόνο οι μακαρθικές διώξεις στα χρόνια που ακολούθησαν: η μεταπολεμική δυναμική του «αμερικανικού ονείρου» συνέτεινε σε μεγάλο βαθμό στη "μετάβαση" των χθεσινών προλετάριων στην εποχή των "τακτοποιημένων" και υπνωτικών προαστίων και του καταναλωτισμού...
Η έρευνα για την παραγωγή της ταινίας βασίστηκε κυρίως στη διδακτορική διατριβή του ιστορικού Κωστή Καρπόζηλου στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης το 2010, "Ελληνοαμερικανοί εργάτες, κομμουνιστικό κίνημα και συνδικάτα (1900-1950). Αναζητώντας τον εργατικό εξαμερικανισμό την εποχή της Μεγάλης Ύφεσης".
Μετανάστες εργάτες σε απεργία, με τα όπλα τους, στην Αμερική των αρχών του εικοστού αιώνα.
Στη Νέα Υόρκη, το 1920, θα μεταφραστεί και θα τυπωθεί για πρώτη φορά στα ελληνικά το «Κράτος και Επανάσταση» του Λένιν, και από εκεί θα φτάσει και στην Ελλάδα, όπου η συγκεκριμένη μετάφραση κυκλοφορούσε μέχρι τα μεταπολεμικά χρόνια. Έλληνες εργάτες, μετανάστες στην Αμερική των αρχών του 20ού αιώνα, πρωταγωνιστούν στους σκληρούς ταξικούς αγώνες της εποχής εκείνης. Ένας από αυτούς, ο Λούης Τίκας από την Κρήτη, θα πέσει νεκρός, επικεφαλής της πολύμηνης και αιματηρής απεργίας των ανθρακωρύχων στο Λάντλοου του Κολοράντο, το 1914 - ακόμα και σήμερα, Αμερικανοί τουρίστες που φτάνουν στο Ρέθυμνο, αναζητούν το πατρικό σπίτι του Τίκα, προσκρούοντας στην αμηχανία των ντόπιων, που δεν γνωρίζουν τίποτα για την ιστορία του συμπατριώτη τους.
Στο ντοκιμαντέρ "Ταξισυνειδησία", που προβάλλεται από την Πέμπτη, αποκαλύπτεται η άγνωστη ιστορία του ελληνοαμερικανικού ριζοσπαστισμού, καθώς η επίσημη "αφήγηση" στη χώρα μας περιορίζεται σε ατομικές περιπτώσεις μεταναστών, αποσιωπώντας έντεχνα τις τεράστιες αντιθέσεις στο εσωτερικό της μεταναστευτικής κοινότητας, με τους Ελληνοαμερικανούς "μπόσηδες", προβάλλοντας απλώς ιστορίες "επιτυχίας", που εικονογραφούνται και μέσα από τον μεταπολεμικό εμπορικό κινηματογράφο, με τον πλούσιο θείο ή τη θεία από την Αμερική. Αυτό που αποκρύβεται είναι ότι η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων μεταναστών στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα ήταν εργάτες, δούλευαν για χαμηλούς μισθούς, υπό συνθήκες στα όρια της εξαθλίωσης...
Το 1930, ένας άλλος Ελληνοαμερικανός, ο εργάτης Στιβ Κατόβης, συμμετείχε σε πικετοφορία στη Νέα Υόρκη, όπου και δολοφονήθηκε από έναν αστυνομικό. Τα τελευταία του λόγια πριν πεθάνει, σύμφωνα με φυλλάδιο που γράφτηκε για τη ζωή του (και αναφέρει ο Στιβ Φράγκος σε άρθρο του στην εφημερίδα "Εθνικός Κήρυκας"), ήταν: "Σύντροφε, πεθαίνω. Πες στους άλλους να συνεχίσουν τον αγώνα, να οργανώσουν τους εργάτες".
Τη λέξη «ταξισυνειδησία» τη χρησιμοποιούσαν οι πολιτικοποιημένοι Ελληνοαμερικανοί εργάτες για να αποδώσουν τον όρο "εργατική ταξική συνείδηση" (working class consciousness). Στον Ισπανικό Εμφύλιο, περίπου 200 Ελληνοαμερικανοί φεύγουν ως εθελοντές για να πολεμήσουν στην Ισπανία, τη στιγμή που στην Ελλάδα κυριαρχεί η δικτατορία του Μεταξά: ενάντια στον Φράνκο στην Ισπανία, ενάντια στον Μεταξά στην Ελλάδα, ενάντια στον Φορντ στην Αμερική - «ο φορντισμός είναι φασισμός» ήταν ένα δημοφιλές σύνθημα της εποχής εκείνης.
Η μόρφωση του εργάτη
Το τέλος της εποχής της μεγάλης μετανάστευσης στην Αμερική (1921-1924) εγκαινιάζει μία περίοδο μετασχηματισμών, ομογενοποίησης της εργατικής τάξης. Πληθαίνουν οι μεταφρασμένες εκλαϊκευτικές εκδόσεις, ενώ εμφανίζονται οι ελληνικοί εργατικοί εκπαιδευτικοί σύνδεσμοι, με πιο διάσημο τον "Σπάρτακο" της Νέας Υόρκης. Το 1925, μία πολύμηνη απεργία στα "ελληνικά" εργαστήρια κατεργασίας γούνας στη Νέα Υόρκη οδηγεί στην ίδρυση του Greek Fur Workers Local 70, που έμεινε ιστορικό για τους σκληρούς αγώνες που έδωσε.
Ο πρόεδρος του μεγάλου Κραχ, ο Χέρμπερτ Χούβερ, εξελέγη 31ος πρόεδρος των ΗΠΑ σε μια εποχή επίπλαστης ευημερίας, με το "ανυποψίαστο" σύνθημα "Σε κάθε κατσαρόλα να υπάρχει κοτόπουλο και σε κάθε γκαράζ δύο αυτοκίνητα"... Η "εποχή Χούβερ" θα καταρρεύσει με πάταγο, αφήνοντας ανθρώπινα ερείπια. Με την εκλογή τού Ρούζβελτ, το ανορθωτικό πρόγραμμα του New Deal αλλάζει τα δεδομένα και στο εργατικό κίνημα. Μια νέα γενιά μαχητικών συνδικαλιστών έρχεται στο προσκήνιο. Με τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο έχουμε τις επιτροπές στήριξης του ΕΑΜ, την εγκατάσταση στη Νέα Υόρκη της Ομοσπονδίας των Ελληνικών Ναυτεργατικών Οργανώσεων (ΟΕΝΟ)... Κορύφωση είναι οι εκλογές για την ανάδειξη κυβερνήτη της Νέας Υόρκης το 1942, όπου το American Labor Party φτάνει στα ιστορικά υψηλά του, συγκεντρώνοντας 400.000 ψήφους με υποψήφιο τον Ελληνοαμερικανό, γεννημένο στην Κωνσταντινούπολη, Ντιν Άλφαντζ.
Με τον ελληνικό Εμφύλιο και τον ψυχροπολεμικό διπολισμό σε παγκόσμιο επίπεδο, ξεκινά και η υποχώρηση του ελληνοαμερικανικού ριζοσπαστισμού. Αλλά οι λόγοι ήταν πιο περίπλοκοι απ' όσο μπορεί να φανταστεί κανείς. Δεν ήταν μόνο οι μακαρθικές διώξεις στα χρόνια που ακολούθησαν: η μεταπολεμική δυναμική του «αμερικανικού ονείρου» συνέτεινε σε μεγάλο βαθμό στη "μετάβαση" των χθεσινών προλετάριων στην εποχή των "τακτοποιημένων" και υπνωτικών προαστίων και του καταναλωτισμού...
Η έρευνα για την παραγωγή της ταινίας βασίστηκε κυρίως στη διδακτορική διατριβή του ιστορικού Κωστή Καρπόζηλου στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης το 2010, "Ελληνοαμερικανοί εργάτες, κομμουνιστικό κίνημα και συνδικάτα (1900-1950). Αναζητώντας τον εργατικό εξαμερικανισμό την εποχή της Μεγάλης Ύφεσης".
Σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ είναι ο Κώστας Βάκκας και η μη κερδοσκοπική εταιρεία «Αποστόλης Μπερδεμπές» εξασφάλισε τη χρηματοδότηση του εγχειρήματος: Πρόκειται για μια ομάδα από φίλους και φίλες του αγωνιστή του αντιδικτατορικού κινήματος στη Νέα Υόρκη, Αποστόλη Μπερδεμπέ, ο οποίος πέθανε πρόωρα στις 18 Σεπτέμβρη του 1979, μία μέρα προτού κλείσει τα τριάντα ένα του χρόνια. Ο "σπόρος" για τη δημιουργία του ντοκιμαντέρ έπεσε σε εκδήλωση για τα 30 χρόνια από τον θάνατό του.
Το ντοκιμαντέρ "Ταξισυνειδησία" προβάλλεται στο "Τιτάνια" και στον θερινό "Ζέφυρο" στα Άνω Πετράλωνα.
Το πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό που φέρνουν στο φως οι δημιουργοί του ντοκιμαντέρ αναδεικνύει την υστέρηση που έχουμε στον αντίστοιχο τομέα εδώ στην Ελλάδα. Την επισημαίνει ο Κωστής Καρπόζηλος: "Το αμερικανικό εργατικό και επαναστατικό κίνημα έχει επιδείξει μια αξιοσημείωτη φροντίδα στη διατήρηση της ιστορικής του διαδρομής, επιτρέποντας σε μας, για παράδειγμα, να χρησιμοποιήσουμε σήμερα καταπληκτικές σκηνές από τις πρωτομαγιάτικες διαδηλώσεις στη Νέα Υόρκη του 1937 ή πλάνα από εργατικές διεκδικήσεις του Μεσοπολέμου. Αυτές οι γενναιόδωρες αρχειακές διαθεσιμότητες υπογραμμίζουν τις υστερήσεις του, φαινομενικά πιο προωθημένου, ελληνικού εργατικού κινήματος...".
Το ντοκιμαντέρ "Ταξισυνειδησία" προβάλλεται στο "Τιτάνια" και στον θερινό "Ζέφυρο" στα Άνω Πετράλωνα.
__________________________
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου