του Σεραφείμ Μάξιμου
 Το  τεύχος 108 του περιοδικού «Ουτοπία» (Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2014), εκτός από την άλλη πλούσια ύλη του, έχει ένα ωραίο αφιέρωμα στο περιοδικό «Ανταίος» της εταιρείας «Επιστήμη-Ανοικοδόμηση», ένα περιοδικό κομβικό για την Αριστερά, την επιστήμη και την αντίληψη της ανάπτυξης τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Στο αφιέρωμα γράφουν: Μιχάλης Ψαλιδόπουλος, Θανάσης Γκιούρας, Γιώργος Στασινόπουλος, Γιώργος Πετρόπουλος, Ευτύχης Μπιτσάκης, Νίκος Παπαδάτος. Επίσης, αναδημοσιεύονται ένα κείμενο του Δημήτρη Μπάτση και ένα του Σεραφείμ Μάξιμου, από τον «Ανταίο». Από το δεύτερο κείμενο (με τίτλο «Η Ελλάδα είναι ή "πρέπει να γίνει" βιώσιμη;) παραθέτουμε στη συνέχεια αποσπάσματα. Ο παρών τίτλος είναι των «Ενθεμάτων.
ΕΝΘΕΜΑΤΑ
Πυρήνας των σκέψεών μας για την ανοικοδόμηση της Ελλάδας είναι ότι αποτελεί χώρα βιώσιμη με μεγάλες δυνατότητες να γίνει μια αληθινά πλούσια χώρα. Η αντίθεσή μας προς τους οικονομολόγους της δεξιάς είνε, στο σημείο αυτό, βαθύτατη. Όταν εμείς λέμε ανοικοδόμηση δεν εννοούμε μονάχα μια οικονομική δράση, δυνατή και πραγματοποιήσιμη κάτω από άμεσες πολιτικές και οικονομικές συνθήκες, δράση που θα έχει ως αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη παραγωγικότητα της εργασίας και την ύψωση της βιοτικής μας στάθμης. Εννοούμε και κάτι άλλο: την προσδιορίζουμε μέσα στα πράγματα και στη συνείδηση μας σαν ένα νέο προσανατολισμό στην εθνική μας ζωή. Είνε --για μας βέβαια, όχι για τον κ. Βαρβαρέσσο-- οικονομική, κοινωνική και εθνική επιδίωξη, η μεγαλύτερη και η ευγενέστερη επιδίωξη για το ελληνικό έθνος. Την τάσσουμε σαν ιδεώδες του.
Την επιδίωξη αύτη τη θεμελιώνουμε ιστορικά πάνω στο αδιάψευστο γεγονός, ότι η μικρασιατική καταστροφή έθεσε οριστικό τέρμα στην πολιτική της Μεγάλης Ιδέας, σαν πολιτική εξάπλωσης σ' ένα μεγαλύτερο χώρο, πολιτική δραματική στις συνέπειές της, η οποία ως μοναδικό υποβάσταγμα είχε την εμπορική μας κατίσχυση στις γειτονικές ζώνες και όχι την εθνολογικά και κοινωνικοπαραγωγικά, υπερέχουσα διάταξη μας σ' αυτές. Από την ίδια αυτή καταστροφή αντλούμε το συμπέρασμα ότι ο γύρω μας βαλκανικός και μικρασιατικός χώρος πήρε μιαν οριστική εθνολογική διαμόρφωση και ότι κατά συνέπεια παύσαμε πια να είμαστε το μεταπρατικό έθνος εν διασπορά, γίναμε δε μια σύγχρονη εθνότητα, που συγκεντρώνει όλα της τα προβλήματα στον ίδιο της το χώρο, με τη θέληση να τον αξιοποιήσει στο maximum και να διακριθεί στη νέα της αυτή ιστορική προσπάθεια. Πάμε να γίνουμε ένα ισχυρό βιομηχανικό έθνος. Να πώς παρουσιάζεται για μας η ανοικοδόμηση. […]
Θα μας πούνε τώρα οι ίδιοι οικονομολόγοι τα εδάφη τα απέραντα, η σύστασή τους, η μεγάλη --μεγίστη-- καλλιέργεια, όλα συνηγορούνε κατά του προσομοιασμού των περιπτώσεων με τη δική μας. Σωστά. Λαβαίνουμε υπ' όψιν τις διαφορές και τις εκτιμούμε σ' όλη τους την έκταση. Δεν έχουμε διόλου την ιδέα ότι μπορούμε να γίνουμε καμιά βιομηχανική χώρα ισόπαλη με τη Γερμανία ή την Αγγλία, δεν μας κυβερνά κανένας οικονομικός ή βιομηχανικός μεγαλοϊδεατισμός. Αλλά από το σημείο αυτό μέχρι του να παραδεχθούμε, ότι δε μπορούμε να αναπτύξουμε την πιο σύγχρονη αλιευτική βιομηχανία, ότι μας είνε αδύνατο να αξιοποιήσουμε το πλουσιώτατο υπέδαφος, τις υδατοπτώσεις, τη βιομηχανική ημικατεργασία των εξαγωγικών μας υλών, τις παράγωγες βιομηχανίες των προϊόντων που μας χαρίζει η κλιματολογική και γεωφυσική σύσταση των εδαφών μας, τη γεωγραφική μας θέση από την άποψη τού συγκοινωνιακού (αεροπορικού και μη), υπάρχει μια απόσταση τεράστια. […]
Ένα πρόβλημα ανοικοδόμησης μπαίνει μπροστά στο έθνος σαν συνάρτηση των όλων προσπαθειών του, σαν σύνθεση όλων των επί μέρους προβλημάτων που αφορούνε την εθνική του ύπαρξη. Το πρόβλημα αυτό δεν αναφέρεται στο εισόδημα και στη διανομή του, αλλά στην παραγωγή μέσα στην οποία πραγματοποιείται το εισόδημα. Είνε πρόβλημα παραγωγικότητας. Δηλαδή πρόβλημα μετασχηματισμού της διάρθρωσης της οικονομίας μας, πρόβλημα μετατροπής του χαρακτήρα της. Ο αμαρτωλός κόσμος της δεξιάς και τα στελέχη του, κόσμος της πιο αχαρακτήριστης κερδοσκοπίας, διαισθάνεται την ύπαρξη του, αλλά βρίσκεται σε αδυναμία να το λύσει. Οι οικονομολόγοι απολογητές του κόσμου αυτού προσπαθούνε, με την εμβρίθεια πού τούς χαρακτηρίζει, να το παρουσιάσουνε σαν πρόβλημα εσωτερικά άλυτο, εφικτό δε μόνο στην περίπτωση τής εδαφικής εξάπλωσης. Νέοι Αργοναύτες εκστρατεύουνε στις μυθικές χώρες για να μας φέρουνε το Χρυσόμαλλο Δέρας.
Αντίθετα προς αυτούς και στη βάση της λαϊκής διακυβέρνησης, θέτουμε την ανοικοδόμηση της χώρας μας σαν άμεσο και πρωτεύον χρέος του έθνους συνυφασμένη με την ίδια του την ύπαρξη. Την ανοικοδόμηση αυτή προς το κοινό συμφέρον τη θεωρούμε συνώνυμη με τη νεοελληνική ανάπλαση.
Σεραφείμ Μάξιμος