Τις μέρες αυτές οι τροτσκιστές στην Ελλάδα (όχι όλοι) τιμούν τη μνήμη του Παντελή Πουλιόπουλου με άρθρα, αφιερώματα, εκδηλώσεις κ.τ.λ. Αφορμή για όλα αυτά αποτελεί η συμπλήρωση 70 χρόνων από τις 5-6-1943, ημέρα κατά την οποία ο Παντελής Πουλιόπουλος εκτελέστηκε από στρατιωτικό απόσπασμα των ιταλικών δυνάμεων κατοχής στο Νεζερό (Άγ. Στέφανος) Λάρισας. Οι τροτσκιστές έχουν κάθε λόγο να είναι υπερήφανοι για τον Παντελή Πουλιόπουλο, φυσιογνωμία που ανάλογή της, τουλάχιστον στο επίπεδο της διανόησης, δύσκολα η Αριστερά έχει να επιδείξει στα χρόνια της ύπαρξης του κομμουνιστικού κινήματος. Το ίδιο όμως και η προοδευτική νομική διανόηση και η «κινηματική» δικηγορία.
Και τούτο διότι η συνεισφορά του Παντελή Πουλιόπουλου δεν εξαντλείται μόνο στον χώρο της ιστορίας του κομμουνιστικού κινήματος και τη δραστηριότητά του μέσα από τις γραμμές της Αριστερής Αντιπολίτευσης και αργότερα της ΟΚΔΕ (Οργάνωσης Κομμουνιστών Διεθνιστών Ελλάδος), η οποία επίσης σε ένα χρόνο από σήμερα, τον Οκτώβριο 2014, έχει την 80ή της επέτειο, αλλά εκτείνονται και σε έναν άλλο τομέα, τον οποίο συνήθως οι βιογραφικές του αναφορές παραλείπουν, επικεντρώνοντας στη θέση του για τον χαρακτήρα της επανάστασης και το ιστορικό βιβλίο Δημοκρατική η Σοσιαλιστική Επανάσταση.
Όμως για μας τους αριστερούς νομικούς που αγωνιζόμαστε με τα ίδια εργαλεία κοινωνικής και πολιτικής ανάλυσης απέναντι στη δικαστική και όχι μόνο εξουσία, ο Παντελής Πουλιόπουλος είναι ένας ανεκτίμητος συναγωνιστής μας, γιατί το ήθος και η νομική του συγκρότηση, καθώς και η στάση αρχών, η μαχητικότητα και οι επιδόσεις του στο σύντομο χρόνο που μπόρεσε να ασκήσει αυτό που σήμερα ονομάζουμε μαχόμενη κινηματική δικηγορία συναγωνίζονται επάξια τις επιδόσεις του στο πεδίο της αριστερής διανόησης και μας αφήνουν εκπληκτικές παρακαταθήκες και υποχρεώσεις.
Η Ένωση παλαιών πολεμιστών
Αν και γόνος αστικής οικογένειας από τη Θήβα, ο Παντελής Πουλιόπουλος, γεννημένος το 1900, έγινε πολύ γρήγορα αρνητής της τάξης του, καθώς ήδη από το 1919, πρωτοετής φοιτητής της Νομικής ακόμη και επιστρατευμένος στο Μικρασιατικό μέτωπο, πήρε όλα τα ρίσκα, που θα μπορούσαν να έχουν στοιχίσει και την καταδίκη του σε θάνατο για εσχάτη προδοσία, συγκροτώντας μαζί με άλλους κομμουνιστές στρατιώτες οργανωμένους πυρήνες («ομίλους»). Με άπειρες αντιξοότητες έβγαζαν στο μέτωπο την εφημερίδα Ερυθρός Φρουρός, η οποία υπήρξε όργανο ισχυρής αντιπολεμικής και αντικαπιταλιστικής προπαγάνδας, ενώ για πρώτη φορά έβαλαν στο στόχαστρο της παρέμβασής τους και τον εθνικισμό και τον μιλιταρισμό, πράγματα ανήκουστα έως τότε για την ελληνική κοινωνία.
Μετά την επιστροφή από το μέτωπο, συνέβαλε καθοριστικά στη δημιουργία της Ένωσης Παλαιών Πολεμιστών, η οποία τον ανέδειξε πρόεδρό της το 1924, ενώ την ίδια περίοδο έγραψε το βιβλίοΠόλεμος κατά του πολέμου.
Γενικός γραμματέας του ΚΚΕ
Σε ηλικία μόλις 24 ετών, τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου, ο Παντελής Πουλιόπουλος εκλέγεται γενικός γραμματέας στο Γ' Έκτακτο Συνέδριο του ΚΚΕ και ουσιαστικά πρώτο συνέδριο στο οποίο το ΣΕΚΕ μετατρέπεται σε ΚΚΕ και «μπολσεβικοποιείται», ξεφεύγοντας από τον ρεφορμισμό και την γραμμή της «μακράς νομίμου υπάρξεως», που συνδέεται με την εκλογή του Γιάννη Κορδάτου ως γενικού γραμματέα το 1922.
Βρίσκεται νωρίς αντιμέτωπος με ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που έτυχε να αντιμετωπίσει το κομμουνιστικό κίνημα στην Ελλάδα, το ζήτημα δηλαδή της γραμμής για το Μακεδονικό. Το Γ' Έκτακτο Συνέδριο του ΚΚΕ τον Δεκέμβριο του 1924 ενέκρινε τη γραμμή για ανεξάρτητη Μακεδονία και Θράκη, που προηγουμένως είχε ψηφιστεί στην 7η Βαλκανική Συνδιάσκεψη της Γ' Διεθνούς τον Αύγουστο - Σεπτέμβριο 1924 και στο 5ο Συνέδριο της Διεθνούς τον Ιούνιο 1924, παρά τις διαφωνίες άλλων Ελλήνων αντιπροσώπων π.χ. Σεραφείμ Μάξιμος, παλιότερα Γιάννης Πετσόπουλος κ.ά.
Αυτό ήταν αιτία για να φυλακιστεί και να συρθεί κατηγορούμενος και ο ίδιος και άλλα στελέχη του ΚΚΕ, κατηγορούμενοι για απόπειρα απόσπασης της Μακεδονίας και της Θράκης. Παρά το γεγονός ότι η Διεθνής έχει καταλάβει το λάθος της και έχει αλλάξει γραμμή για το σύνθημα τον επόμενο χρόνο, ο Πουλιόπουλος κρίνει ότι πρέπει να εξακολουθεί να το υπερασπίζεται, γιατί τυχόν αντίθετη στάση του θα σήμαινε ανεπίτρεπτη υποχώρηση απέναντι στην αστική τάξη.
Με τη ρετσινιά του αυτονομιστή, βρίσκεται κατηγορούμενος σε μια δίκη που αναβάλλεται και συνεχίζεται για δύο σχεδόν χρόνια. Τελικά παύει η ποινική δίωξη και οδηγείται στην εξορία της Ανάφης με τη δικτατορία του Πάγκαλου το 1926. Έτσι, η πρώτη του επαφή με τα δικαστήρια, πριν καν γίνει δικηγόρος, γίνεται από το εδώλιο του κατηγορουμένου, που όμως άφοβα την μετατρέπει σε πολιτική δίκη με κατηγορούμενο το ίδιο το σύστημα εξουσίας.
Η ρήξη με το ΚΚΕ
Στη διάρκεια της εξορίας του το ΚΚΕ εκλέγει προσωρινό γραμματέα τον Ελευθέριο Σταυρίδη. Στα τέλη Αυγούστου 1926 ανατρέπεται ο Πάγκαλος, οι εξόριστοι επανέρχονται και στις 6-8 Σεπτεμβρίου 1926 λαμβάνει χώρα στην Αθήνα η «Σύσκεψη παραγόντων» του ΚΚΕ, με πεδίο συζήτησης την ανασυγκρότηση του κόμματος που είχε διαλυθεί από τις εξορίες και τις φυλακίσεις. Ο Πουλιόπουλος βρίσκεται σε σοβαρή περίοδο στοχασμού για το σύνολο των ζητημάτων που απασχολούν τη λειτουργία, τη γραμμή και την παρέμβαση του ΚΚΕ και, παρ' ότι επανεκλέγεται γραμματέας από τη Σύσκεψη των παραγόντων, απέχει από τις κομματικές διαδικασίες, με αποκορύφωμα την απόσυρση της υποψηφιότητάς του ως υποψήφιου με το ΚΚΕ για τις βουλευτικές εκλογές του Νοεμβρίου 1926 με δήλωση που επιδίδει με δικαστικό κλητήρα στα Πρωτοδικεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης, παρά την αντίθετη θέληση του κόμματος.
Στις 17-12-1926 η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ διαγράφει τον Πουλιόπουλο προσωρινά, με την προοπτική η οριστική απόφαση να ληφθεί από το επικείμενο Συνέδριο. Το Συνέδριο τον Μάρτιο 1927 αναιρεί την απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής και αποκαθιστά τον Πουλιόπουλο στο ΚΚΕ Όμως είχε δρομολογηθεί πια η διαμόρφωση της στάσης της Αριστερής Αντιπολίτευσης, ο ανταγωνισμός με την ομάδα των «Κούτβηδων», και πολύ γρήγορα ο Πουλιόπουλος θα παραιτηθεί, αρχικά από την Κεντρική Επιτροπή και στη συνέχεια και από μέλος του ΚΚΕ και θα συγκροτήσει την ομάδα «Σπάρτακος», εκδίδοντας το ομώνυμο περιοδικό για πρώτη φορά τον Ιανουάριο 1928.
Ο μαχόμενος δικηγόρος
Παράλληλα με όλα αυτά, ο Πουλιόπουλος τελειώνει τη Νομική, κατορθώνει να μάθει δέκα γλώσσες και να διαβάζει νομικά και μαρξιστικά κείμενα στη γλώσσα που γράφτηκαν. Είναι τέρας μόρφωσης που, παρά τις αντιξοότητες, κατορθώνει να αυξάνει θεαματικά το επίπεδο των γνώσεών του, τόσο που πραγματικά δεν χρειάζεται μεγάλη φιλοσοφία για να καταλάβει κανείς ότι, αν ήθελε να κάνει το βήμα και να περάσει στην αντίπερα όχθη, ο Παντελής Πουλιόπουλος θα ανήκε στην ελίτ της δικηγορίας περιωπής, θα είχε πλουτίσει και, γιατί όχι, θα μπορούσε να αποκτήσει και μία αξιοζήλευτη πολιτική θέση στο αστικό στερέωμα. Τα απαρνήθηκε όμως όλα αυτά και συνέχισε να αγωνίζεται.
Την περίοδο 1927-1929 εκπαιδεύει μια ολιγομελή ομάδα νεαρών δικηγόρων στις δραστηριότητες της Εργατικής Βοήθειας, της οργάνωσης αλληλεγγύης των εργαζομένων, με σκοπό να τους κάνει ικανούς να υποστηρίζουν αγωνιστές της εργατικής τάξης όταν καταδιώκονται. Δίνει καθημερινά ως δικηγόρος το παρών για να υπερασπιστεί εργάτες απέναντι στους εργοδότες τους, κατατρεγμένους και διαδηλωτές που συλλαμβάνονται, σωματεία που διαλύονται αυθαίρετα, συνελεύσεις που δέχονται αστυνομικές επιδρομές, εκλογές που ματαιώνονται, συνδικαλιστές, διανοούμενους και φοιτητές που οδηγούνται στα αστυνομικά τμήματα και σέρνονται στα δικαστήρια με βαριές κατηγορίες.
Το "ιδιώνυμο"
Στις 25-7-1929, επί κυβέρνησης Ελευθερίου Βενιζέλου, ψηφίζεται ο Ν. 4229/1929, που έμεινε στην ιστορία γνωστός ως «ιδιώνυμο». Σύμφωνα με αυτόν:
«Όστις επιδιώκει την εφαρμογήν ιδεών εχουσών ως έκδηλον σκοπόν την διά βιαίων μέσων ανατροπή του κρατούντος κοινωνικού συστήματος ή την απόσπασιν μέρους εκ του όλου της επικρατείας ή ενεργεί υπέρ της εφαρμογής αυτών προσυλητισμόν, τιμωρείται με φυλάκισιν τουλάχιστον 6 μηνών. Προς τούτοις, επιβάλλεται διά της αποφάσεως και εκτοπισμός ενός μηνός μέχρι δύο ετών, εις τόπον εν αυτή οριζόμενον. Με τας αυτάς ποινάς τιμωρείται και όστις, επωφελούμενος απεργίας ή λοκ άουτ, προκαλεί ταραχάς ή συγκρούσεις. Ως ιδιαιτέρα επιβαρυντική περίστασις θεωρείται η εκτέλεσις της πράξεως εν δημοσίω τόπω παρόντων πολλών ή διά του Τύπου ή εάν ο προσηλυτισμός ενεργείται διά χρημάτων ή απευθύνεται προς ανηλίκους, στρατιωτικούς εν γένει ή δημοσίους λειτουργούς».
Από τη Θεσσαλονίκη, όπου τον ίδιο χρόνο έχει μετακομίσει για λόγους πολιτικούς και έχει ανοίξει δικηγορικό γραφείο στην οδό Εγνατίας 60, τον Δεκέμβριο 1930 ο Παντελής Πουλιόπουλος συντάσσει τη μελέτη με τίτλο «Θεμελιώδεις παρατηρήσεις επί του Ν. 4229/1929 περί μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος», της οποίας η νομική εγκυρότητα είναι τέτοιου επιπέδου που η Συντακτική Επιτροπή του περιοδικού Δικαιοσύνη (σήμερα Ελληνική Δικαιοσύνη) δεν αρνείται τη δημοσίευση, παρά τις επιφυλάξεις της, την προλογίζει μάλιστα κρατώντας αποστάσεις για λόγους ευνόητους :
«Δημοσιεύοντες την ανωτέρω μελέτην το πράττομεν και χάριν βεβαίως της Συνταγματικής ελευθερίας της εκφράσεως των στοχασμών οιουδήποτε πολίτου, ην επικαλείται και ο γράφων, αλλά και διά το ενδιαφέρον από θεωρητικής απόψεως του θέματος και τον επιτυχή και επιστημονικόν χειρισμόν του υπό του συγγραφέως. Τούτο όμως δε σημαίνει ότι δεν διατηρούμε ακεραίας τας επιφυλάξεις μας επί των γνωμών του συγγραφέως, όσον αφορά το ανεφάρμοστον και αντισυνταγματικόν του νόμου και ότι πρέπει να αφεθεί ελευθέρα η προώθησις προς εφαρμογήν έστω και εν ακαθορίστω μέλλοντι και εις τον τόπον μας των ιδεών ας ο γράφων θεωρεί ορθάς διά τα κοινά συμφέροντα».
Στην περιεκτική και μεστή του αυτή μελέτη ο Πουλιόπουλος καταδεικνύει ότι το Σύνταγμα προστατεύει το κράτος και όχι το κοινωνικό καθεστώς, επισημαίνοντας την αντισυνταγματικότητα του νόμου, και φυσικά ασκεί κριτική στον περιορισμό της συνταγματικής ελευθερίας της πολιτικής έκφρασης.
Γράφει, ανάμεσα σε άλλα, ο Πουλιόπουλος:
«Αλλά και ούτως διατυπωμένος και υπό του ιδίου του νομοθέτη ερμηνευόμενος ο νόμος, προδήλως καταλύει την εν άρθρω 16 του Συντάγματος καθιδρυμένην πολιτικήν ελευθερίαν της δημοσίας εκφράσεως των στοχασμών του πολίτου. Διότι η ελευθερία αύτη, κατά την εσωτέραν της λογικήν ουσίαν και κατά την ιστορικήν προέλευσιν της καθιερώσεώς της εις τα Συντάγματα όλων των σύγχρονων δημοκρατικών χωρών, δεν επιδέχεται κατ' αρχήν την υπό των συντεταγμένων εξουσιών εξαίρεσιν ωρισμένης κατηγορίας ιδεών (οίον της ιδέας περί βίας ως ιστορικής ανάγκης και εν τη περαιτέρω προοδευτική εξελίξει μιας κοινωνίας, στηριζομένης επί της καθολικής μεν ψηφοφορίας, επί της οικονομικής όμως ανισότητος των μελών της, η οποία ιδέα αποτελεί την περί βίας μπολσεβικικήν αντίληψιν), των οποίων η δημοσία έκφρασις διά του λόγου ή του Τύπου να υποβληθή εις οιονδήποτε περιορισμόν. Τοιαύτη εξαίρεσις θα κατέλυε αναμφιβόλως την ελευθερίαν της εκφράσεως των στοχασμών των πολιτών».
Το απόσπασμα αυτό παρατίθεται, σήμερα που ένα μέρος της αριστερής νομικής διανόησης βλέπει με συμπάθεια νομοθετήματα ποινικοποίησης του πολιτικού λόγου με σκοπό την καταπολέμηση του ρατσισμού κ.λπ. για να μας θυμίζει ότι η απαγόρευση και ο περιορισμός του πολιτικού λόγου βρίσκονται πάντα σε σχέση αμφίδρομης επικοινωνίας με τον περιορισμό του αντίθετου.
_____________________
https://www.avgi.gr/article/760416/pantelis-pouliopoulos-ena-upodeigma-aristerou-dianooumenou
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου